Deel 7: De Iberische lynx 2003 vs 2023

2003

Ik rijd in mijn landrover met Juan Carlos naar een van de kunstmatige gebouwde verblijven. Ik moet deze controleren op sporen van de Iberische lynx. Stilzwijgend komen we aan en behoedzaam stappen we uit om mogelijke aanwezige dieren niet te storen. We lezen de sporen op de zandpaden en ik kan zien dat hier een lynx is geweest, waarschijnlijk meerdere. En dan opeens zien we iets wegschieten. Twee jonge lynxen van een paar maanden oud verdwijnen uit het struikgewas en ik zie hoe een jonge lynx een sprongetje moet maken om over het rand van het zandpad te komen dat is uitgeslepen door de landrover. Wow wat hebben we een geluk. Ik heb de Iberische lynx gezien! De meest bedreigde kattensoort ter wereld!

Terug in Palacio de Doñana vertellen we wat we gezien hebben. Mara kijkt mij aan. Ze is een beetje boos of misschien is dat wel het Spaanse temperament. “Weet je wel hoe bijzonder dat is!” roept ze uit. “Er zijn hier mensen die zeven jaar onderzoek doen naar de lynx en die zien er geen een en jij bent hier net twee maanden en jij krijgt ze te zien!” Ze heeft gelijk. Ik ben een bofkont. Ik ben 20 jaar en ik heb de meest bedreigde kattensoort ter wereld in het wild gezien!

Ik denk nog vaak terug aan deze wildwaarneming. Op het moment dat het daadwerkelijk plaatsvindt en je ziet zo’n zeldzaam dier staat de wereld even stil. Je brein heeft het dier nooit eerder écht gezien dus het duurt even voordat je beseft wat je eigenlijk ziet, en wat een waardevol moment je op dat moment beleeft. Het is voor mij een kantelpunt geweest. Doñana Nationaal park en de mensen die ik heb ontmoet in deze drie maanden zullen mij altijd bij blijven. Sindsdien kan ik nergens meer lopen zonder dat ik met mijn neus naar de grond op zoek ben naar sporen. Zij hebben ervoor gezorgd dat ik nu wild ben van wilde dieren. 

2023

We wandelen we met z’n vieren richting het bezoekerscentrum. Ik ben blij verrast. Er is hier zelfs een winkel waar je knuffels van de Iberische lynx kan kopen. Zelfs mokken en stickers. Twintig jaar geleden was hier slechts één winkel waar je allen Mariabeeldjes kon kopen en religieuze kruisen en kettingen. In mijn gebrekkige Spaans maak ik duidelijk aan de receptioniste dat ik hier vroeger heb gewerkt en graag wil weten hoe het met de lynx gaat. Robbert vertaalt de zinnen die ze uitspreekt naar mij en herhaalt mijn woorden in beter verstaanbaar Spaans zodat ze het ook daadwerkelijk begrijpt. Ik vertel haar dat ik in Palacio de Doñana heb verbleven. “Oh”, zegt ze. “Dat is heel uniek. Slechts weinig mensen mogen daar verblijven”.

Ze neemt de tijd voor ons. En trots vertel ik haar over Melody, het volwassen vrouwtje en haar twee jongen die ik heb gezien. Melody zelf heb ik niet gezien op dat moment, alleen haar jongen. En ik weet inmiddels dat het mannetje een jaar later is doodgereden op de weg van Sevilla naar Matalascañas. Het vrouwtje leefde twee jaar later nog wel en heeft zelfs een eigen worp groot kunnen brengen. In 2003 bestond de populatie nog maar uit 60-80 lynxen in Doñana zelf. In Portugal was de pardellynx, zoals die ook wel wordt genoemd uitgestorven en ik wist dat enkele lynxen in Sierra Morena leefden, bij elkaar waren er minder dan 100 Iynxen. De Iberische lynx was ernstiger bedreigd dan de Siberische tijger. In 2003 begreep ik niet dat de wereld dit nog niet wist. WWF zou er in dat jaar een documentaire aan wijden. “Hoeveel lynxen zijn er nu?” vraag ik haar. “Zo’n 95 in het gebied van Doñana en 1100 in Spanje en Portugal totaal”. “1100???!!!”, roep ik uit. Wow! Dat had ik niet verwacht.

De lynx was praktisch uitgestorven in 2003. Ik herinner mij een kerstmaaltijd met een groepje van twintig onderzoekers en verbaasd keek ik de groep rond. Het waren allemaal gezellige leuke mensen, maar ik besefte dat de Iberische lynx afhankelijk was van dit handjevol mensen voor het overleven van de soort. Ik slikte. Wat kwetsbaar, besefte ik. En tegelijkertijd was ik dankbaar. Dankbaar dat er mensen op deze wereldbol zijn die het zich aantrekken en alles doen om de soort te beschermen. Dankbaar dat ik hier deel vanuit maakte.

Het liefst wil ik met een privé gids het nationaal park in. Ik wil hem of haar het hemd van het lijf vragen. We boeken een privé tour met een gids, maar deze is pas donderdag mogelijk. Het is nu maandag en daar kan ik natuurlijk niet op wachten. We reserveren dan toch ook maar een bustocht voor de volgende ochtend.

Van mijn zus krijg ik een appje. Ze heeft in Nederland bij Oirschot een wolf gezien. Damn ik ben blij voor haar maar slik een stukje jaloezie weg. Wat heeft ze een geluk gehad! Ik rijd daar zo vaak en het is mij nog niet eerder gelukt. Zouden wij morgen de Iberische lynx zien?